Almenningur í austur Evrópu feti framar

Eins og taflan sýnir var áhugi eldri borgara í austur Evrópu á vetrarbólusetningu gegn Covid-19 hverfandi meðan 25% til 45% eldri borgara á Íslandi þáði bóluefnið. Því er forvitnilegt að skoða hvort lítil þátttaka í bólusetningum fyrrum austantjalds landa í vetur hafi verðlaunast með lægra hlutfalli umframdauðsfalla á síðustu vikum ársins en á Íslandi.

Línuritið, sem er af vef World in Data, sýnir þróun umframdauðsfalla í Ungverjalandi, Slóveníu og Slóvakíu ásamt Íslandi á árinu 2023. WID notast við meðaltal áranna 2015 til 2019 við útreikninginn og tekur ekki tillit til mannfjöldaþróunar. Umframdauðsföllin á Íslandi í desember dugðu til Evrópumets.

Engum blöðum er um það að fletta að dugnaður embættis landlæknis við að halda mRNA bóluefnunum að eldri borgurum skilaði sér í hærra hlutfalli umframdauðsfalla á Íslandi en hjá löndunum í austur Evrópu.

Hverjir ráða/fjármagna WHO?

Óðum styttist í maí fund WHO þar sem væntanlegar breytingar á reglum WHO og innleiðing nýs faraldurssáttmála verður tekinn til afgreiðslu. Forstjóri stofnunarinnar, sem kemur frá Eþíópíu og hefur fortíð sem meðlimur hryðjuverkasamtaka þar í landi, tjáir sig víða um nýja faraldurssáttmálann og tekur fram að innleiðing hans muni ekki leiða til valdaframsals þjóða til WHO á sóttvarnaráðstöfunum. Fáir taka eftir að forstjórinn nefnir ekki fyrirhugaðar breytingar á reglum WHO. Það er skiljanlegt því það eru breytingarnar á reglunum sem leiða til fyrrgreinds framsals. Þrauthugsuð snilld hjá „eigendum og ráðandi öflum“ WHO að keyra bæði plöggin samhliða og villa með því um fyrir stjórnmálamönnum og almenningi, þar með talið heilbrigðisráðherranum okkar, Willum Þór Þórssyni, sem fór með villandi framsögu forstjóra WHO í ræðustól alþingis fyrir áramót.

Eins og annars staðar í þessu lífi eru það fjármunirnir og eigendur þeirra sem ráða för. Þessu er ekkert öðru vísi farið hjá WHO. Klippur úr ársreikningi WHO 2022 sýna hverjir það eru sem raunverulega stjórna WHO. Það eru ekki aðildarþjóðirnar sem leggja WHO til 11% tekna sem ráða för. Frjáls framlög fjármagna WHO sem nemur 84% tekna. Bill Gates er með stærsta framlag einstaklinga í gegn um stofnun sína og fyrrverandi eiginkonu. Tekjur stofnunarinnar hafa hækkað um 50% frá 2018 og sú aukning skýrist ekki af auknum framlögum aðildarþjóða sem hafa staðið í stað eða lækkað.

Staðreyndin um fjármögnun WHO og hversu langt stofnunin hefur fjarlægst upphaflegan tilgang um að vera stofnun um heilbrigðismál í samstarfi alþjóðasamfélagsins ætti að vera ríkisstjórn og þingmönnum umhugsunarefni og kveikja aðvörunarljós.