Þetta eru ekki tölfræðileg frávik – þetta er faraldur

Við Helgi fjöllum í Morgunblaðinu um ógnvekjandi tölur Krabbameinsfélagsins sem sýna mikla fjölgun nýgreininga krabbameins á árinu 2024 og hvers vegna ekki er unnt að skýra fjölgunina með mannfjöldabreytingum og hækkandi meðalaldri eins og stjórnendur Landspítalans gera. Greinin fer í heild sinni hér á eftir:

Ekki til fyrir lyfjum og bið eftir geislameðferð tvöfalt lengri en ráðlögð

Afleiðingar fjöldabólusetninganna með Covid efnunum koma fram af vaxandi þunga með hverju árinu. Óvíða þáðu hlutfallslega fleiri bólusetningu en hér á landi. Því er ekki að undra að Ísland skipist ár eftir ár í hóp þeirra þjóða Evrópu sem hæst hafa hlutfall umframdauðsfalla. Staða landsins fellur að niðurstöðum margra rannsókna sem greina fylgni á milli bólusetningarþekju þjóða og umframdauðsfallanna. Japanskir vísindamenn fjalla um hugsanlegt orsakasamband í grein í fagtímaritinu JMA Journal. {1]

Á árinu 2024 greindust 22% fleiri ný tilfelli krabbameins en á árunum 2020 og 2021. Nýgreiningum krabbameins í brjósti kvenna fjölgaði á sömu árum um 14% og krabbamein í blöðruhálskirtli um 33% samkvæmt tölum í gagnagrunni NORDCAN [2] og á vef Krabbameinsfélagsins {3]. Þetta eru ekki tölfræðileg frávik – þetta er faraldur.

Í fræðigrein vísindamanna hjá Rannsóknarsetri - Krabbameinsskrá í Læknablaðinu 2024 er sett fram spá [4] um að á árinu 2040 verði fimm ára meðalfjöldi nýrra krabbameinstilfella á Íslandi allt að 2.903 sem yrði fjölgun um 57% frá árslokum 2022. Hækkun hlaupandi fimm ára meðaltalsins á fyrstu tveimur árum 18 ára spátímabilsins um tæp 11% er sterk vísbending um að spáin um 57% fjölgun frá árinu 2022 til ársins 2040 raungerist mun fyrr.

Í svari Landspítalans við fyrirspurn Krabbameinsfélagsins frá í vor um bið eftir krabbameinsmeðferðum kom meðal annars fram að bið eftir geislameðferð við sumum krabbameinum væri mjög löng, einkum bið eftir geislameðferð við krabbameini í brjóstum og blöðruhálskirtli. Á vef Krabbameinsfélagsins er staðan sögð sláandi: „Í mörgum tilvikum er biðin eftir geislameðferð tvöfalt lengri en það sem hingað til hefur talist ásættanlegur hámarksbiðtími. Of langur biðtími skerðir lífsgæði sjúklinga og fjölskyldna þeirra og veldur miklu álagi og streitu fyrir utan að lengja veikindaferli. Biðtími getur einnig haft neikvæð áhrif á batahorfur sjúklinganna og dregið úr árangri krabbameinsmeðferðar.“

Í aðdraganda afgreiðslu fjárlaga var aukning á nýgreiningum krabbameina skýrð af stjórnendum Landspítalans með mannfjöldabreytingum og hækkandi meðalaldri. Fjölgun landsmanna um 8,7% frá 2021 og lenging meðalaldurs um 0,3 ár skýrir ekki aukningu á nýgreiningum krabbameina á liðnum misserum og 48,5% útgjaldavöxt ríkissjóðs vegna leyfisskyldra lyfja. Í umsögn stjórnenda spítalans við frumvarp til fjárlaga þar sem greint er frá fjárvöntuninni er ekki einu orði vikið að hinni raunverulegu ástæðu fyrir fjölgun á nýgreiningum krabbameina þ.e. fjöldabólusetningum landsmanna með Covid bóluefnunum. Það hlýtur að vera undarleg staða fyrir stjórn Landspítalans að geta ekki fjallað af hreinskilni á fundi fjárlaganefndar um fjárvöntun spítalans til lyfjakaupa þar sem vandamálið má m.a. rekja til ákvarðana fyrrverandi landlæknis og núverandi heilbrigðisráðherra. Afleiðing þess að geta ekki greint fjárlaganefndinni frá hinni raunverulegu ástæðu mikillar fjölgunar illkynja meina bitnar á krabbameinssjúklingum sem auk heilsubrestsins og því sem honum fylgir þurfa nú að hafa áhyggjur af hvort þeir verði handvaldir til lyfjameðferðar.

Lofa ber baráttu Krabbameinsfélagsins fyrir bættri meðferð krabbameinssjúkra innan heilbrigðiskerfisins. En óneitanlega er það kaldhæðnislegt að félagið eigi allt undir jákvæðum viðbrögðum heilbrigðisráðherra sem í fyrra embætti sem landlæknir var lykilgerandi í fjöldabólusetningu landsmanna með óreyndum Covid bóluefnum sem niðurstöður hundruða rannsókna staðfesta að hafi valdið mikilli fjölgun nýrra tilfella krabbameina.

Höfundar:

Þorgeir Eyjólfsson eftirlaunaþegi

Helgi Örn Viggósson hugbúnaðarsérfræðingur

Heimildir:

1. https://www.jmaj.jp/detail.php?id=10.31662%2Fjmaj.2024-0298
2. https://nordcan.iarc.fr/en
3. https://www.krabb.is/krabbamein/tolfraedi/toflur
4. https://www.laeknabladid.is/tolublod/2024/0708/nr/8701

 

Veikindafjarvistir víðar en hjá Reykjavíkurborg

Oddviti Sjálfstæðisflokksins í borgarstjórn Reykjavíkur greinir frá áhyggjum af veikindafjarvistum starfsmanna borgarinnar á forsíðu Mbl. En oddvitanum yfirsést þegar hann telur ástæðu veikindafjarvistana einskorðast við starfsumhverfi og alvarlegan stjórnunarvanda hjá borginni. Skaðlegar afleiðingar fjöldabólusetninganna gegn Covid sjást víðar en hjá starfsmönnum Reykjavíkurborgar. Aukið álag á sjúkrasjóði verkalýðsfélaganna í kjölfar bólusetninganna leyndi sér ekki . Hlutfall landsmanna á endurhæfingarlífeyri hjá Tryggingastofnun var tvöfalt hærra á árinu 2024 en að meðaltali á árunum 2020 til 2022. Mikil veikindi meðal starfsmanna Reykjavíkurborgar er enn ein vísbendingin um skaðsemi bóluefnanna. Telja verður að áætlun stjórnenda Reykjavíkurborgar um veikindakostnað á yfirstandandi ári sé óraunhæf nema þá að þeim sé kunnugt um að í farvatninu sé áður óþekkt læknismeðferð við skaðlegum áhrifum bóluefnanna.

 

Hlutfall innflytjenda hækkað mest á Íslandi

Frá 2016 hefur hlutfall innflytjenda hækkað um 8,5 prósentustig á Íslandi. Næst mest var hækkunin í Þýskalandi eða 7,0 prósentustig. Angela Merkel, fyrrverandi kanslari Þýskalands, hefur nú beðið landa sína afsökunar á að hafa opnað landið fyrir innflytjendum án þess að spyrja þjóðina álits. Þriðja mesta hækkunin á síðustu 10 árum er 6,3 prósentustig í Írlandi. Á Norðurlöndum hækkaði hlutfall erlendra mest í Svíþjóð á tímabilinu eða um 3,6 prósentustig. Íslenska þjóðin, sem var ekki frekar en sú þýska spurð álits á þróuninni, er með annað hæsta hlutfall íbúa af erlendu bergi meðal Evrópuþjóða eða 21% á eftir Írum sem eru með 22,6%. Mannfjöldaspá Hagstofu Íslands gerir ráð fyrir að landsmenn af innlendu bergi brotnir verði í minnihluta fyrir 2045.