Heilbrigðis- og öldrunarmálin ein rjúkandi rúst

Samanburður á nýgengi krabbameins í aldurshópnum 65 til 79 ára sýnir sérstöðu Íslands meðal frændþjóðanna á Norðurlöndum með 3% fjölgun nýrra tilfella krabbameins á milli áranna 2021 og 2023. Hjá Finnum stendur fjöldi nýrra greininga í stað en hjá Svíum fækkar aldursstöðluðum greiningum um 1,6%, Norðmönnum um 2,2% og Dönum um 2,4%.

Ísland var með hæstu aldursstöðluðu umframdánartíðni 30 Evrópulanda bæði 2023 og 2024 og með aðra hæstu umframdánartíðnina í álfunni 2022. Á árinu 2024 reyndist umframdánartíðnin lægri hjá 25 þjóðum en á viðmiðunarárunum 2017 til 2019, hún stóð í stað hjá tveimur þjóðum en er hærri hjá einungis þremur þjóðum og mest á Íslandi.

Úrræðaleysi og kerfisleg lausatök er einkunn ríkisendurskoðanda vegna mönnunar- og flæðisvanda Landspítalans í stjórnsýsluúttekt sem sýnir að 10% stöðugilda spítalans eru ómönnuð. Að biðlistar eftir hjúkrunarrýmum hafi lengst jafn mikið og raun ber vitni er órækur vitnisburður arfaslakrar stjórnunar því ekkert er jafn fyrirsjáanlegt í þessu lífi og öldrun þjóðarinnar og vaxandi árviss þörf eftir nýjum hjúkrunarrýmum.

Kóað með heilbrigðisráðherra

Athygli vekur að forstjórinn notar ekki viðtalið til að upplýsa blaðamann um hvers vegna Landspítalinn greindi fjárlaganefnd ekki frá raunverulegri ástæðu mikillar fjölgunar illkynja meina og hvers vegna hann gat ekki fjallað af hreinskilni um fjárvöntun spítalans til lyfjakaupa fyrir nefndinni. Frekar kaus spítalinn að afvegaleiða fjárlaganefndina með því að skýra aukningu á nýgreiningum krabbameina með mannfjöldabreytingum og hækkandi meðalaldri. Fjölgun landsmanna um 8,7% frá 2021 og lenging meðalaldurs um 0,3 ár skýrir ekki aukningu á nýgreiningum krabbameina á liðnum misserum og 48,5% útgjaldavöxt ríkissjóðs vegna leyfisskyldra lyfja. Aðalástæðu fjárvöntunar til krabbameinslyfjakaupa þekkja stjórnendur spítalans að rekja má til fjöldabólusetningar landsmanna með Covid mRNA bóluefnunum.

Grafalvarlegt mál en vonar að úr rætist

Landspítalinn afvegaleiðir fjárlaganefnd

Alþingismenn voru afvegaleiddir við afgreiðslu fjárlaga þegar aukning á nýgreiningum krabbameina var skýrð af stjórnendum Landspítalans með mannfjöldabreytingum og hækkandi meðalaldri. Fjölgun landsmanna um 8,7% frá 2021 og lenging meðalaldurs um 0,3 ár skýrir ekki aukningu á nýgreiningum krabbameina á liðnum misserum og 48,5% útgjaldavöxt ríkissjóðs vegna leyfisskyldra lyfja. Í umsögn stjórnenda spítalans þar sem greint er frá fjárvöntuninni er ekki einu orði vikið að hinni raunverulegu ástæðu fyrir fjölgun á nýgreiningum krabbameina þ.e. fjöldabólusetningum landsmanna með Covid mRNA bóluefnunum. Það hlýtur að vera undarleg staða fyrir stjórn Landspítalans að geta ekki fjallað af hreinskilni á fundi fjárlaganefndar um fjárvöntun spítalans til lyfjakaupa þar sem vandamálið má m.a. rekja til ákvarðana fyrrverandi landlæknis og núverandi heilbrigðisráðherra. Afleiðing þess að að geta ekki greint fjárlaganefndinni frá hinni raunverulegu ástæðu mikillar fjölgunar illkynja meina bitnar á krabbameinssjúklingum sem auk heilsubrestsins og því sem honum fylgir þurfa nú að hafa áhyggjur af hvort þeir verði handvaldir til lyfjameðferðar.